De Standaard
Vlaams Parlementslid Andries Gryffroy en Kamerlid Bert Wollants roeien tegen de stroom in. Waar bijna het voltallige parlement het moment gekomen acht om de wet op de kernuitstap uit te voeren, roepen zij al de hele tijd om uitstel. Het maakt van energie een politiek hypergevoelig dossier.
'We verschillen niet van mening met de andere partijen over de eindbestemming, alleen over de weg ernaartoe', zegt Gryffroy. 'Het is niet meer haalbaar om tegen 2025 een volledige kernuitstap te forceren. Je moet daar realistisch in zijn.'
Netbeheerder Elia zei eind vorig jaar in zijn rapport het omgekeerde: het kan nog wel, maar de politiek moet zich haasten.
Gryffroy: 'Ik heb in het Vlaams Parlement staan zwaaien dat we tegen 2015 een Energiepact nodig hadden. Wel, we zijn 2,5 jaar verder en het is er nog altijd niet. Nu is het te laat. Wie gelooft dat het mogelijk is om het hele traject voor negen gascentrales te doorlopen in zeven jaar tijd, is een fantast. Er mag dan bijvoorbeeld niemand naar de Raad van State stappen. En als we snel-snel negen centrales moeten bouwen, dreigen we veel meer te betalen.'
Nochtans moeten er in jullie eigen plannen evengoed nieuwe gascentrales staan tegen 2025.
Wollants: 'Vijf, geen negen. Om negen gascentrales te bouwen, heb je negen kandidaten, negen locaties, negen vergunningen nodig. Alles moet op wieltjes lopen om dat nog te doen lukken. Met vijf centrales is dat net iets makkelijker. Er zijn al een aantal sites waar de bouw van een nieuwe centrale vrij vlot zou moeten verlopen.'
Gryffroy: 'Ik vond het in 2003 een fantastisch plan toen de wet op de kernuitstap werd goedgekeurd. Ook ik ben ervan overtuigd dat de toekomst aan de hernieuwbare energie is. Dat wij geen interesse zouden hebben in hernieuwbare energie, is een grove leugen. Ik denk dat ik in het Vlaams Parlement de meeste initiatieven achter mijn naam heb staan om hernieuwbare energie te promoten.'
'Helaas is na de stemming over de kernuitstap jarenlang niets gedaan om de gevolgen op te vangen. Ik ben er ook geen voorstander van om de huidige kerncentrales langer open te houden dan nodig, maar het is vandaag te laat om ze nog in 2025 te sluiten.'
In de jongste studies over de gevolgen van de kernuitstap staan ook cijfers die tegen een verlenging van de kerncentrales pleiten. Zo zouden ze de groei van hernieuwbare energie tegenhouden.
Gryffroy: 'Daar ben ik het niet mee eens. In Vlaanderen is het alvast zo dat het rendement voor windmolens en zonnepanelen gegarandeerd is door het ondersteuningsmechanisme. Als de elektriciteitsprijs stijgt, daalt de steun, als hij daalt, stijgt de steun tot er een bruto-rendement is van 7,5 procent voor windmolens op land en 5 procent voor zonnepanelen. Investeren in hernieuwbare energie blijft dus sowieso interessant.'
Wollants: 'Bovendien zal de prijs van elektriciteit hoe dan ook stijgen. Het Federaal Planbureau gaat ervan uit dat hij stijgt van 40 à 42 euro per Mwh vandaag naar 73 euro per Mwh. Dat maakt dat ook zonnepanelen en windmolens rendabeler worden.'
Gryffroy: 'Je kunt de winst van Engie met de twee overgebleven kerncentrales ook nog afromen, om een fonds te spijzen waarmee je de energietransitie financiert.'
Veel succes, de vorige onderhandelingen naar aanleiding van de verlenging van Doel 1 en 2 brachten amper 20 miljoen per jaar op.
Wollants: 'Dat klopt, maar als de marktprijs stijgt, hopen we op veel hogere bedragen uit te komen, honderden miljoenen.'
Alleen moet je Engie dan ook nog overtuigen. Zij hebben een sterke onderhandelingspositie.
Gryffroy: 'Engie behoort altijd tot de gelukkigen. Ofwel mogen ze gascentrales bouwen met een steunmechanisme, ofwel mogen ze kerncentrales tien jaar langer openhouden. Het meest interessante zou zijn dat er meer kandidaten zijn dan gascentrales om te bouwen. Maar helaas speelt de tijd tegen ons. Als de interesse onvoldoende is, dreigen we die gascentrales duur te betalen.'
Twee Turteltaksen
De studies waarschuwen ook dat hernieuwbare energie en kerncentrales elkaar in de weg dreigen te lopen. Welke van de twee leggen jullie stil als er overproductie dreigt?
Gryffroy: 'Ik ga ervan uit dat we tegen dan massaal batterijen en andere opslagsystemen kunnen inzetten om overschotten op te slaan.'
Als dat zo is, moeten we nu volop voor hernieuwbare energie gaan, niet voor kerncentrales. Het grootste bezwaar tegen zonne-energie en windmolens, de wisselvallige opbrengst, valt dan weg.
Gryffroy: 'Helaas duurt het acht jaar voor je een windmolen kunt laten draaien. Dat heeft alles te maken met vergunningen, verzet van burgemeesters, enzovoort. Je hebt de bevolking niet mee.'
Wollants: 'Professor Ronnie Belmans van het onderzoekscentrum Energyville ontkent trouwens dat hernieuwbare energie en kernenergie elkaar in de weg zitten. De investeringen in hernieuwbare energie zullen er ook met kerncentrales komen. Ons punt is dat we eerlijkheid willen over de prijs. Oké, ook de oplossing die wij voorstellen, zal meer kosten. Maar die van de anderen kost nog meer.'
Gryffroy: '900 miljoen euro per jaar (zoveel kun je volgens de studie-Albrecht maximaal uitsparen door niet alle kerncentrales te sluiten, maar de jongste twee langer open te houden, red.), dat zijn twee Turteltaksen per gezin. Ik begrijp niet dat Open VLD dat onder de mat schuift. We stevenen af op net dezelfde problemen als met de Turteltaks, met burgers die deze belasting niet pikken.'
Bij jullie stijgt de factuur ook. Niet met 3,7 miljard, maar toch ook met 2,8 miljard.
Wollants: 'Vandaag krijg ik vooral de indruk dat niemand wil zeggen wie de factuur gepresenteerd zal krijgen. Maar het is niet omdat de factuur sowieso stijgt, dat het niet meer uitmaakt met hoeveel. Het is niet fout om maatregelen te nemen die de factuur enigszins onder controle houden. Ik denk niet dat je veel voorstanders zult vinden om de energieprijs ongelimiteerd te laten stijgen.'
De federale regering wil de kernuitstap beoordelen op vier criteria: betaalbaarheid, bevoorradingszekerheid, duurzaamheid en veiligheid. Jullie geven de indruk vooral aan de prijs te denken.
Gryffroy: 'Ah neen, de bevoorradingszekerheid is zeker even belangrijk. Als je als land je eigen elektriciteit niet kunt produceren, ben je een vogel voor de kat als er straks een probleem opduikt in Europa. Niemand zal ons dan nog willen bevoorraden.'
Wollants: 'En de duurzaamheid natuurlijk. Akkoord, kerncentrales hebben hun eigen problemen met kernafval, maar ook de CO 2-uitstoot terugdringen is erg belangrijk. Daar zijn geen honderd oplossingen voor. Er zijn ook geen twee soorten CO 2: goede CO 2 van gascentrales en slechte CO 2 van andere bronnen.'
Kerncentrales moeten ook veilig zijn. Jullie geloven niet dat het mogelijk is om gascentrales in zeven jaar tijd te bouwen. Geloven jullie dan wel dat die centrales in 2034 nog veilig zijn?
Wollants: 'Er is vandaag geen enkele aanwijzing dat dit niet het geval zou zijn.'
Waarom wil dan geen enkele verzekeringsmaatschappij het risico op zich nemen? We hebben een kernpark staan in de grootste haven van het land en vlak bij de grootste stad. Het potentiële risico is veel groter dan de 1,2 miljard euro waarvoor de centrales verzekerd zijn.
Gryffroy: 'Hypothetisch wil ik weleens becijferen of we die 1,2 miljard niet kunnen verhogen, naar 12 miljard bijvoorbeeld. Maar een verzekeraar ga je daarvoor niet vinden. België is vandaag wel het enige land dat voldoet aan de Europese regels voor de verzekering van kerncentrales.'
Een windmolen moet volledig verzekerd zijn, een kerncentrale niet. Daar vallen de kosten van een groot ongeval ten laste van de gemeenschap. Is dat dan geen illegale staatssteun?
Gryffroy: 'Volgens Europa niet. Maar inderdaad, je zou het als staatssteun en concurrentievervalsing kunnen beschouwen.'
Dogmatische oorlog
Het is duidelijk, jullie geloven dat het niet meer kan. Andere regeringspartners geloven van wel. Wat nu?
Wollants: 'Met de studie die we nu hebben, moet de regering aan tafel gaan zitten. We hebben nu op federaal niveau alle elementen om een beslissing te nemen, de regio's moeten nog cijferwerk doen.'
Gryffroy: 'Ik ben het niet eens met Vlaams minister van Energie Bart Tommelein (Open VLD) als die zegt dat een wet of decreet voor hem heilig is. Wij zijn parlementsleden. Als we vaststellen dat een wet op de kernuitstap niet werkt, moeten we die durven aanpassen.'
Voor een uitstel van de kernuitstap is er geen meerderheid.
Gryffroy: 'Dat klopt, maar wat gaan we anders doen? Straks in het donker zitten? Dan lijkt het me geloofwaardiger om nu al een beslissing te nemen en iedereen zo zekerheid te geven. Maar goed, als dat niet kan, kunnen we nu al starten met de voorbereiding van de gascentrales, en intussen nauwlettend monitoren hoe de energiemarkt evolueert. Dat moet dan bepalend zijn voor wat we in 2020 met kernenergie doen.'
Is de conclusie dan: laten we maar beginnen met de voorbereiding van gascentrales en dan zien we na de verkiezingen wel?
Gryffroy: 'We moeten proberen uit de dogmatische oorlog van de voorbije maanden te komen. Daarom ook dat wij de laatste tijd weinig olie op het vuur hebben proberen te gooien. Iedereen kent nu de standpunten. Wie niet weet waarvoor de N-VA staat, heeft de kranten niet gelezen.'
De Standaard - 5 maart 2018 - Wim Winckelmans
