Emy Elleboog
Ongetwijfeld zullen we zeker te horen krijgen dat onze parlementaire democratie in gevaar is, en dit om tal van redenen : extremisme – oorlog - beïnvloeding – lobbying enz … En voor alle duidelijkheid, dit is ook zo. Maar specifiek wil ik hier graag dieper ingaan op het aspect welke de rol is van een parlementaire in de visie van een “global village”. Het kernwoord hiervoor is : enerzijds “multi level governance”, maar tegelijk “simplicity and transparancy – integration and collaboration” Er is een spanningsveld tussen enerzijds een top-down beleid, meestal gepaard gaand met een one size fitts all principe en anderzijds een bottom-up beleid, die probeert rekening te houden met de lokale behoeften.
Lokale autoriteiten zijn in de praktijk geconfronteerd met zaken zoals “climate change” – “digitalisation” – “poverty” – “media”, en zoeken naar concrete maatregelen. Want de oplossing voor veel van deze problemen ligt lokaal. Maar zij hebben meestal niet de instrumenten, omdat hogere beslissingsniveau’s beslissingen nemen die soms contra-productief zijn om een lokaal probleem op te lossen.
De vraag is hoe los je dit op? Hoe zorg je ervoor dat enerzijds er nog altijd rekening gehouden wordt met een globale doelstelling en een globale monitoring en anderzijds de policy’s niet teveel de praktische uitwerking op lagere echelons bemoeilijken. De oplossing is hier “multi level governance”. Parlementen moeten bij het stemmen van wetten en het opmaken van besluitvorming, meer rekening houden met de behoeftes van lagere beslissingsauthoriteiten zoals regionale en lokale authoriteiten. Dit is noodzakelijk omdat het perfect mogelijk is dat binnen één natie verschillende regio’s of verschillende lokale authoriteiten andere behoeftes hebben.
Voorbeeld: Klimaat
Een mooi voorbeeld is klimaat. Het akkoord van Parijs heeft een globale doelstelling, Europa heeft dit vertaald in een Green Deal met bepaalde doelstellingen rond minder uitstoot en meer hernieuwbare energie en heeft plannen opgemaakt rond adaptation. De globale europese doelstelling (als onderdeel van het akkoord van Parijs) wordt dan vertaald naar doelstellingen per land. En deze kunnen verschillend zijn, afhankelijk van een pak factoren : graad van industrialisatie, bevolkingsdichtheid, economische welvaart, armoede, sociale factoren enzovoort.
Ieder land moet dan op zijn beurt dit vertalen in een Nationaal Energie en Klimaatplan. Maar ook dit loopt niet altijd éénvoudig. Sommige Europese landen hebben de competenties rond klimaat toegewijzen aan regio’s – andere dan weer niet. Andere proberen globale nationale actieplannen op te maken of zoeken samenwerkingen met lokale authorities. Maar altijd botst men op enerzijds de doelstelling en anderzijds de concrete maatregelen. Nationale overheden en hun parlementen verwachten dat de concrete maatregelen uitgewerkt worden in functie van een nationale doelstelling, maar zonder dat hierover voldoende inspraak was. En indien er onvoldoende inspraak was, dan voelt men zich minder betrokken en sneuvelen concrete actiemaatregelen en haalt mijn zijn globale doelstelling niet.
Stakeholdersplatform
Om de globale doelstelling op nationaal niveau te kunnen bereiken is het zeer nuttig om een stakeholdersplatform op te richten, waarbij men met de verschillende actoren kan discussiëren over de te behalen doelstellingen en welke actiemaatregelen hier tegenover kunnen staan. Deze concrete maatregelen moeten simpel zijn – tastbaar en betaalbaar en zeer éénvoudig gemonitord kunnen worden.
Hier in Vlaanderen bijvoorbeeld, een regio in het noorden van België, heeft het parlement geprobeerd hier rekening te houden met deze verzuchtingen. Uit een menu van 20 acties, moeten lokale overheden minstens vier maatregelen in uitvoering nemen. En deze kunnen verschillen van lokale overheid tot lokale overheid, specifiek in functie van hun DNA : een kleiner landelijk dorp of eerder een centrum stad of een industriestad of een havenstad enz …Deze maatregelen gaan bv over het bijplanten van 1 boom per inwoner, of 1 m fietspad per inwoner, enz. Het aantal laadpalen of in welke mate de publieke gebouwen een bepaald nvieau van energie-efficiëntie halen enz.
Allemaal zaken, die éénvoudig uit te voeren zijn, de resultaten zijn éénvoudig meetbaar en het zijn tastbare maatregelen.
Multi-level governance
Het succes van deze aanpak zien we nu al, bijna alle gemeentes en steden doen mee, en halen ook resultaat. En dit bewijst dat stakeholdersoverleg, eventueel zelfs structureel vastgelegd (zoals hier in Vlaanderen) in de regelgeving zijn nut heeft. Het vastleggen van dit soort overleg, betekent dat er geen wetten kunnen gestemd worden als er niet eerst overlegd is met de verschillende stakeholders. Dit kan het proces van besluit verlengen, maar garandeert wel dat de uiteindelijke wetten en besluiten meer gedragen zullen zijn. Een draagvlak creeëren betekent meer en een beter resultaat en samenleving, en daar is het uiteindelijk in een democratie om te doen. Dat is de taak van een parlement, om via een democratische weg ervoor te zorgen dat iedereen mee is in het verhaal, of dit nu over klimaat gaat of over digitalisering of armoed-beleid : een multi level governance is de sleutel voor een betere parlementaire democratie
